A Liberdade derrota á enxeñería social: o español xa é a lingua máis falada en Galicia

O nacionalismo galego leva uns días descomposto ante unha enquisa que lle enfrentou á realidade social de Galicia.

O goberno de Galicia esquece o español no Día Internacional da Lingua Materna
Feijóo celebra as Letras Galegas sen citar o idioma español que usa o 68% dos galegos

Por primeira vez o español é a lingua máis falada en Galicia

O 11 de outubro, o Instituto Galego de Estadística (IGE) publicou unha enquisa que sinala que o español é o idioma máis falado de forma habitual en Galicia. En concreto, hai un 29,2% de galegos que falan sempre en español e un 23,74% que falan máis en español que en galego, frente a un 23,99% que falan sempre en galego e un 21,52% que falan máis en galego que en español. É a primeira vez que se da esta situación dende que se veñen facendo estas enquisas.

Segundo os datos por idades publicados polo IGE para esta enquisa, o galego só se mantén como a lingua máis falada entre os maiores de 50 anos, con unha especial incidencia entre os maiores de 65. Hai un dato especialmente relevante: entre os nenos de 5 a 14 anos un 53,67% fala en español sempre, unha porcentaxe que é do 43,01% entre os xóvenes de 15 a 29 anos.

A RAG laméntase pola «decadencia del gallego»

Ante estes datos, la Real Academia Gallega (RAG) lamentouse sinalando que "nun par de décadas probablemente deixaría de haber galegofalantes menores de 15 anos, e a decadencia do galego tornaríase irreversible". Como de costume, a RAG bota a culpa á política lingüística, a pesar de que esa política vense orientando, dende fai moitos anos, a privilexiar o uso do galego, impartindo nesta lingua as asignaturas de máis texto nas escolas, excluíndo o español da toponimia oficial e poñendo a maior parte da rotulación de institucións públicas só en galego.

Unha derrota da enxeñería social

Eu son galego hispanofalante e entiendo perfectamente o galego, que é a miña segunda lingua. Non me alegro desta pérdida de falantes do galego, porque é unha lingua á que lle teño un gran cariño. De feito, o nome de este blog está en gllego e teño escrito moitos artículos nesta lingua, ademáis de posuir unha colección de música en galego que non creo que a teñan moitos que se declaran nacionalistas.

Do que sí me alegro é do fracaso da enxeñería social dalgúns políticos, institucións e organizacións, que veñen promovendo políticas para marxinar o español en Galicia e, o que é peor, lesionar os dereitos lingüísticos dos seus falantes. Entre esas organizacións inclúo ós tres partidos do Parlamento galego: o PP, o BNG e o PSOE, que teñen o nacionalismo lingüístico como doctrina oficial con certas diferencias de matiz. Levan anos tratándonos ós galegos hispanofalantes como forasteiros na nosa propia terra e agora resulta que somos a maioría da poboación desta rexión.

A responsabilidade da RAG no declive do galego

Entre as causas dese declive del gallego non só está o rechazo que xenerou esa enxeñería social. A enxeñería lingüística que fixo a RAG tamén ten moita culpa nesa pérdida de falantes, como veño denunciando dende fai anos. En 2014 xa sinalei aquí que a RAG borrau palabras de uso habitual no galego, como "pulpo", simplemente porque coincidían coa forma castelá.

A iso hai que unirlle un absurdo afán da RAG por tender pontes co lusismo, cambiando verbas de uso tan habitual como "gracias" por "grazas". Á Real Academia Española nunca se lle ocurriría facer algo tan absurdo, pero a RAG primou o nacionalismo lingüístico e un absurdo diferencialismo frente ós usos habituais do galego, e iso acabou tendo un efecto lamentable a nivel social. Por exemplo, os que estudiamos en galego na década de 1980 aprendimos unha forma do idioma anterior a esos cambios absurdos. Hoxe en día, os máis xóvenes aprenden un galego de laboratorio que se parece pouco ó que falan os seus avós. E todo porque algúns lumbreras querían facer un galego máis lusitanizado por motivos puramente políticos.

Algúns 'defensores do galego' contribuíron a ferilo de morte

Paradóxicamente, durante o franquismo, cando o galego non se impartía nas escolas -unha situación discriminatoria similar á que se da hoxe en Cataluña co español, coa diferencia de que agora estamos nunha democracia-, a lingua galega era a máis falada en Galicia con moita diferencia. A producción de libros en galego entón era considerable pero non porque os comprase a Xunta para metelos nun almacén, senón porque había moita xente que desexaba ler libros en galego. O nacionalismo lingüístico da RAG, do PP, do BNG e do PSOE acabou ferindo de morte á lingua á que di defender, convertindo algo que para moitos galegos era entrañable nalgo que moitos xóvenes identifican como unha odiosa imposición. Con "defensores" como eses, o galego non necesita enemigos.

Somos as personas as que temos dereitos, non as linguas

Obviamente, nun mundo globalizado, o español ten un potencial enorme, pois sírvenos para comunicarnos con casi 600 millóns de persoas. Sería un bo argumento para priorizar o estudio do español, pero dende fai moitos anos veño defendendo a libre elección de idioma. Non importa que haxa políticos que crean ter bos argumentos para priorizar unha lingua ou outra nas escolas: as que deben decidir a lingua de escolarización dos seus fillos son as familias, no marco do dereito á liberdade de educación propio dunha democracia. Noutros países con dous ou máis idiomas oficiais existe esa libre elección. Non importa cal sexa o resultado en número de falantes, senón que estes vexan respetadas as súas liberdades. Somos as personas as que temos dereitos, non as linguas.

En Galicia e noutras rexións de España, moitos políticos empeñáronse en pisotear esa liberdade. Pois aí teñen o resultado de intentar poñer portas ó campo: a Liberdade acabou derrotando á súa enxeñería social. Unna derrota que aplaudo, coa pena de que o perxudicado sexa un idioma polo que sinto un gran cariño e que non ten a culpa de ter uns "defensores" tan necios.